بسم الله الرحمن الرحیم

ارزش دعا، نیایش و راز و نیاز با آفریدگار جهان بر هیچ انسان باورمند به خدا از هر آیین و کیشی پوشیده نیست، دعا و نیایش وسیله ارتباط انسان با پروردگار بزرگ و روشی درست برای پرورش و ساختن شخصیت انسان و افروختن روح و روان انسانی و تهذیب اخلاق و آراسته شدن به خوی‌های پسندیده و تردبانی برای پیمودن مدراج کمال و آزاد شدن از بندگی جز خدا و پیراسته شدن از جهان خاکی و پیوستن به ملکوت و قرار گرفتن در صف صالحان و شایستگان است، افزون بر اینکه درخواست از خدا – چه برای نیاز دنیا و چه برای نیاز سرای جاوید رستاخیز – فراوان براورده شدن و برطرف شدن نیاز درخواست کننده از سوی خدای متعال را در پی دارد.

بر این بنیان، هر انسانی اگر بویی از باور به خدا در درون او وجود داشته باشد در هنگام گرفتاری و بروز دشواری‌ها باور او بروز پیدا کرده و دست به سوی خدا دراز می‎کند، گرچه خدا را درست نشناخته و به جای خدای یگانه و نادیده، انسانی دیگر و یا بت و مانند آن را خدای خود پندارد و یا خدا را با وصف‌های طبیعی باور داشته باشد، در هر صورت خود را نیازمند کرنش در برابر آفریدگار بزرگ دیده و گاه و بیگاه در پیشگاه او به نیایش برمی‌خیزد.

در این میان آیین ابراهیمی اسلام که انسان‌ها را به خدای نادیده و با وصف‌های جمال و جلال که فراسوی طبیعت است فرا می‌خواند، به نیایش و راز و نیاز در پیشگاه خدا اهمیت ویژه‌ای داده و در آیاتی از کتاب خدای متعال به آن پرداخته و مردم را به آن فرا خوانده است، در آنجا که فرمود:

(وَ قالَ رَبُّكُمُ ادْعُوني‏ أَسْتَجِبْ لَكُمْ إِنَّ الَّذينَ يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبادَتي‏ سَيَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ داخِرين‏) (سوره غافر:۶۰).

یعنی: «و خداى شما فرمود كه مرا با (خلوص دل) بخوانيد تا درخواست شما را برآورده كنم. آنان كه از (نیایش و) بندگی من کنار کشیده و سركشى كنند به زودی با زبونی و خوارى به دوزخ در آیند».

مقصود از «عبادت» در ادامه آیه شریفه دعا و نیایش به درگاه خدا است (طبرسی، مجمع البیان۸: ۲۳).

راز بر اورده نشدن دعاها

برخی می‌پرسند: در چنین اوضاع اسفناک – که ویروس کرونا هر روز جان صدها نفر را میگیرد و هزار هزار افراد را بیمار و راهی بیمارستانها میکند – چرا دعاها اجایت نمی‌شود؟ مگر خدا برآورده شدن دعاها را نوید نداده است؟ او که فرمود: «أدعونی أستجب لکم»، پس چرا خداوند درخواست‌های همگانی انسانها برای از میان برداشتن ویروس کرونا را برآورده نمی‌کند؟!

پاسخ این است که نوید برآورده شدن دعاها از سوی خدا در قرآن گرچه تنها دو شرط اضطرار و درخواست خالصانه از خدا را دلالت دارد، ولی در روایات شرایط دیگر آن بیان شد که برخی از انها عبارت از: توبه واقعی، اخلاص و مهمتر از همه خواست و مصلحت خدای متعال است، به گونه‌ای که در دعاها به درگاه خدا یا باید خواست و مصلحت خدا بر زبان آورده شود و یا بر دل گذرانده شود.

خداوند در قرآن کریم فرمود: « وَ قالَ رَبُّكُمُ ادْعُوني‏ أَسْتَجِبْ لَكُم‏…». (الغافر: ۶۰(.

یعنی: «پروردگارتان گفت: مرا بخوانید که درخواست شما را پاسخ میدهم…».

شیخ طوسی رحمه الله در تفسیر این ایه شریفه نوشته است: یعنی: آن گاه که مصلحت اقتضا کند دعای شما را اجابت میکنم و کسی که از خدا چیزی را می‌خواهد باید در لفظ یا در دل شرط مصلحت بگذارد و الا آن درخواست قبیح خواهد بود.  (التبیان فی تفسیر القرآن ۹: ۹۰).

امام صادق علیه السلام فرمود: «ادب دعا را حفظ کن و نگاه کن در پیشگاه چه کسی و چگونه و برای چه چیزی دعا میکنی، عظمت خدا را به حقیقتش دریاب و با دلت ببین!…». (مصباح الشریعه، ص ۱۳۲).

بر این بنیان اگر کسی خواست و مصلحت خدا را در دعا نا دیده بگیرد به معنای تکلیف کردن خدا و کاری خلاف و ناسازگار با توبه و اخلاص است و مصلحت خدا در اجابت نکردن دعاها و یا به تاخیر انداختن آن گاهی برای ادب کردن مردم و گاهی برای جهات دیگر است که ما بندگان را یارای فهم آن نیست.

به دیگر سخن: انسان خیر و شر خود را آنگونه که خداوند تشخیص میدهد نمی‌تواند تشخبص بدهد، چنانکه در قرآن کریم فرمود: «… عَسى‏ أَنْ تَكْرَهُوا شَيْئاً وَ هُوَ خَيْرٌ لَكُمْ وَ عَسى‏ أَنْ تُحِبُّوا شَيْئاً وَ هُوَ شَرٌّ لَكُمْ وَ اللَّهُ يَعْلَمُ وَ أَنْتُمْ لا تَعْلَمُون‏». (سوره بقره: ۲۱۶).

یعنی: «…  چه بسيار شود كه چيزى را ناگوار شماريد ولى در حقيقت خير و صلاح شما در آن بوده، و چه بسيار شود چيزى را دوست داريد و در واقع شرّ و فساد شما در آن است، و خدا (به مصالح امور) دانا است و شما نادانيد».

بنا براین با رعایت شرط مصلحت الهی همگان دست به دعا برداریم و در پیشگاه دوست نیایش نموده و درخواست خو را عرضه کنیم، البته با رعایت کامل وظایف و تکالیف خودمان در رابطه با جامعه، چرا؟ که رعایت بهداشت و ضوابط سازمان ملی مبارزه با کرونا حق الناس است و اگر کسی آنها را رعایت نکند و گسترش بیماری را سبب گردد مدیون مردم می‌شود.

به امید ان روز که دعاهای خالصانه مردم مسلمان در پیشگاه خدا به اجابت برسد و ویروس و بیماری کرونا از روس زمین ریشه کن گردد. (بشیر مازندران ۱ / ۶ / ۱۳۹۹)